موسیقی لرستان

موسیقی لرستان

در منطقه باستانی لرستان قرنهاست که سه فرهنگ لری،لکی و بختیاری در کنار هم به حیات خود ادامه داده اند.فرهنگ لری از یک سو با فرهنگ بختیاری و از سوی دیگر با فرهنگ لکی در ارتباط است.موسیقی لری و لکی در عین تفاوت های چشمگیر که در ویژگی نغمه ها ،مضمون شعر ها و در گویش زبان مشهود است.این تفاوت ها در آوازهای مویه کاملا آشکار است وجود مشترکی دارند.
ترانه دایه دایه و کشکله شیرازی هر دو منشا لری دارند ولی لک ها هم آن را اجرا میکنند و در مجموع ترانه ها بیشتر از فرهنگ لری به فرهنگ لکی منتقل شده و رقص ها از فرهنگ لکی به فرهنگ لری.

مضمون موسیقی های رایج در لرستان

1.موسیقی کار:این موسیقی در واقع آوازهایی است که برای تحمل کارهای سنگین و طاقت فرسا و همچنین برای سرعت بخشیدن و هماهنگی در کار توسط کارکنان خوانده می شده است.از جمله این کارها می توان به لایروبی جوی ها ،برنج کوبی ، خرمن کوبی حصیر بافی،مشک زنی و … اشاره کرد.

2.موسیقی عزا و سوگ :در منطقه لرستان انسان دارای مقامی والا و ارجمند است و بزرگداشت افراد با توصیف دلاوری و سخاوت و قناعت و زحمتکشی و … به همراه موسیقی انجام می شود.
همسرایی زنان و مردان که عناوینی مانند مویه ، چمری و شیونی دارد و تمامی مراحل بزرگداشت متوفی همراه با موسیقی اجرا می شود.سرنا و دهل در مراسم عزاداری نقشی اساسی دارند و تعداد نوازندگان به منزلت متوفی بستگی دارد

3.موسیقی مراسم عروسی و شادی:عروسی و مراسم شادی در لرستان جایگاه ویژه ای دارند و هریک از موسیقی ها و رقص های این مراسم به مرحله خاصی تعلق دارند.
رقص های عروسی عبارتند از : سنگین سما ، دو پا ، سه پا ، اوشاری یا شانه شکی

4. موسیقی مذهبی و آیینی اهل حق: درویشان اهل حق در لرستان اهمیت ویژهای دارند و موسیقی آنها همراه با نوای تنبور است.
در فرهنگ لری به اجرا کنندگان حرفه ای موسیقی لوطی می گویند.

تال (کمانچه لری)
در لرستان به کمانچه تال می گویند ، این ساز مهمترین و اصلی ترین ساز در همراهای آوازهای این منطقه است.
به غیر از موی ها ، هوره ها ،نظامی خوانی و شاهنامه خوانی هیچ آواز و ترانه لری و لکی نیست که از همراهی تال بی نیاز باشد.

شاهنامه خوانی و نظامی خوانی

شاهنامه خوانی که خواندن اشعار شاهنامه به آوازهای مخصوص بوده در مجالس اعیان و بزرگان و در قهوه خانه ها اجرا می شده است.شاهنامه خوانی همواره به صورت انفرادی و بدون همراهی ساز بوده است که از دهه 50 به بعد نشانه ای از آن دیده نمیشود.
نظامی خوانی هم که از آواز های لرستان بوده،سالهاست که فراموش شده است و اجرای آن تنها به مجالس محدود بوده و گهگاه با کمانچه همراهی می شده است.

هوره
هوره و مقام های مختلف آن از باقیمانده آوازهای باستانی ایران است که نمونه های مربوط به ستایش اهورا مزدا و دعاهای آن پس از اسلام منسوخ شده و شکل ها و مقام های دیگر آن با اندکی تغییر بر جای مانده است.
این نوع آواز در نواحی مختلف غرب ایران مانند لرستان، ایلام ، کرمانشاهان و بخش هایی از همدان و خوزستان توسط مردان و زنان با مضمون ها و مقام های مختلف اجرا می شود.
این آواز ها از محتوای موسیقایی بر جسته و ممتازی برخوردارند و شاید بتوان ادعا کرد که هوره ، مادر همه آوازهای رایج در نواحی ایران است . شعر این آواز سینه به سینه و نسل به نسل انتقال یافته و بیانگر سختی ها ، شگفتی ها ، شکست ها و پیروزی های نسل های مختلف است.

مور:
مور در واقع یکی از مقام های هوره است که آوازهای غمناک در مورد صفات فرد در گذشته را شامل می شود.
مور اغلب برای درگذشت بزرگان قوم ، در گذشت دلاوران ایل ، در گذشت جوانها یا مردم ساده و کشاورزان عشایر اجرا می شود.